Lezing van de ‘hollende professor’ en de ‘beweeg-dokter’
Wat is het meest effectief om de gezondheid te bevorderen? Met die vraag opende hoogleraar integratieve fysiologie Maria Hopman recentelijk een drukbezochte lezing in kasteeltje Heijendaal in Nijmegen. Het antwoord liet niet lang op zich wachten: Bewegen!
Volgens Hopman (de ‘hollende professor’) leidt inactiviteit tot een dertigtal chronische ziekten. Ze noemde een hele lijst op variërend van hart- en vaatzieken tot diabetes en van kanker tot osteoporose. Niet verwonderlijk dat The Lancet, het gezaghebbende tijdschrift in de medische wereld, de almaar toenemende ‘beweegarmoede’ kwalificeerde tot pandemie, een wereldwijde ziekte. ‘Een zorgelijke ontwikkeling,’ zo stelt Hopman. ‘We moeten ons realiseren dat er dagelijks 10.000 ‘zitdoden’ zijn.’
Hoe belangrijk bewegen is, illustreerde de professor met een grootschalig Brits onderzoek uit 1952. Er werden toen 1.550 buschauffeurs en 1.550 conducteurs onderzocht die in een dubbeldekker-trolleybus werkten. De uitkomst was verrassend: de groep van de zittende chauffeurs kreeg drie keer zo vaak een hartinfarct dan de continu bewegende/lopende conducteurs. ‘Wat dat betreft,’ aldus Hopman, ‘citeer ik graag de oude Griekse arts Hippocrates: walking is man’s best medicine.’
Blue zones
In de loop der jaren zijn er tal van wetenschappelijke onderzoeken gedaan naar de rol van bewegen, sporten en een gezonde leefstijl. Alle uitkomsten zijn glashelder; wil je je mentaal en fysiek fitter voelen ga dan meer bewegen/sporten en let op het voedingspatroon en stress/slaapfactoren. In dat kader liet de professor een kaart zien met zogenaamde blue-zones, mondiale gebieden waar de meeste 100-jarigen wonen. Daaruit kwam onder meer naar voren dat bewegen en ‘het zich onder de mensen begeven’ een gunstig effect heeft op de ouderdom. Hopman: ‘De waarde van de sociale cohesie van samen sporten/bewegen moet niet onderschat worden.’
Gelukkig ziet ze dat er links en rechts mooie en makkelijk uitvoerbare initiatieven zijn om de gezondheid te bevorderen. Als voorbeeld werd een Nijmeegs bedrijf aangehaald dat de werknemers beloont als men de fiets pakt in plaats van de auto of het openbaar vervoer. Een fietsritje van huis naar het werk levert de werknemer dagelijks 2,50 euro op.
Gedragsverandering krijg je voor elkaar als er sprake is van urgentie en plezier.
Urgentie en plezier
Net als Maria Hopman is ook huisarts Stefan van Rooijen een vurig pleitbezorger voor een actieve en gezonde leefstijl. Van Rooijen is huisarts in Helmond en Asten en hij kan omschreven worden als de ‘beweeg-dokter’. Hij promoveerde op het onderwerp Fit4Surgery en schreef de bestseller Fit4life, hét doktersrecept. Volgens hem zijn de toverwoorden voor een actieve en bewuste leefstijl urgentie en plezier. Van Rooijen: ‘Het is lastig om gedrag te veranderen. Voelen dat je wilt stoppen met roken ontstaat pas ná een hartinfarct. Het ‘moeten’ werkt niet. Ja, voor eventjes. In de honeymoonfase gaat het nog allemaal goed, maar dan begint al gauw het ‘cheaten’. Gedragsverandering krijg je voor elkaar als er sprake is van urgentie en plezier.’
Hij gaf de aanwezige toehoorders een aantal concrete tips en tricks om gezonder te gaan leven. ‘Ik ben zelf geen fanatiek sporter,’ aldus de 2.07 meter lange huisarts. ‘Maar ik probeer gedurende de dag wel allerlei beweegmomenten in te bouwen. En dat is helemaal niet zo ingewikkeld. Op zijn tijd een rondje wandelen, regelmatig even rekken of strekken, de trap pakken in plaats van de lift. En let op voeding en alcohol. Drink niet meer dat 1 glas alcohol per dag met enkele dagen onthoudingen per week en eet zoveel mogelijk onbewerkt, vers voedsel.’
Alle adviezen heeft Stefan opgeschreven in zijn nieuwste boek Plan je Fit, een boek waarin stap voor stap wordt uitgelegd hoe je in 6 maanden blijvend gezond kunt worden. Ook Maria Hopman heeft haar kennis op een leuke manier voor het publiek toegankelijk gemaakt. Zij maakte de Scheur je Gezond-scheurkalender 2024 met onder meer interessante Quest-vragen zoals bijvoorbeeld: Welke beweging is het beste voor de hersenfunctie?
‘Actieve lezing’
De ‘actieve lezing’ (de 75 toehoorders werden door de beide sprekers regelmatig aan het bewegen gezet) viel in goede aarde bij de aanwezigen. Carlo Buise, programma-coördinator gezondheidsbevordering en preventie van de afdeling patiënten-zorginstituut van het RadboudUMC, sprak van een inspirerende bijeenkomst. ‘Ik ben weer veel nieuwe dingen te weten gekomen over onder meer bewegen en voeding. Daar kunnen wij binnen de Radboud veel voordeel mee doen richting de patiënten. Complimenten voor de mensen van het Gelders Sportakkoord om zo’n leuke en informatieve lezing te organiseren.’
Ook Quint van de Ven, werkzaam bij Sportservice Lingewaard, toonde zich enthousiast. ‘Ik heb vanmiddag heel concreet en feitelijk te horen gekregen waarom bewegen nou zo belangrijk is. Ik dacht dat ik al een en ander wist maar heb toch weer nieuwe dingen gehoord. Mooi want die kennis kunnen wij nu weer inzetten binnen ons werkgebied, de gemeente Lingewaard.’
Volgens Nanda de Jong van de Beweegalliantie liet Maria Hopman op een inzichtelijke wijze zien hoe groot de gezondheidswinst is van meer bewegen. ‘En Stefan van Rooijen,’ aldus De Jong, ‘maakte weer duidelijk dat urgentie een belangrijke trigger is om echt te gaan bewegen. Wanneer je bijvoorbeeld ‘fit’ een operatie ingaat dan zorgt dat voor een beter herstel en ook de wil om daarna voldoende te blijven bewegen.’
Nanda de Jong zag ook de pluspunten van de samenstelling van de groep toehoorders: ‘In de zaal zaten allerlei professionals uit de zorg, de sport, de gemeente, buurtsportcoaches en anderen uit het sociaal domein. Via zo’n lezing leer je elkaar beter kennen en weet je elkaar ook weer te vinden om mensen te helpen echt ‘in beweging’ te krijgen.’
Stimuleringsprijs
De lezing stond in het teken van de Stimuleringsprijs Gelders Sportklimaat 2023. Dit jaar is het thema: Zorg voor Bewegen. Heb jij ook ideeën om de Gelderse samenleving gezonder en vitaler te maken en daardoor de zorgsector te ontlasten? Dien dan nu een projectvoorstel in voor de Stimuleringsprijs Gelders Sportklimaat 2023. Er zijn mooie geldprijzen te winnen om je dromen waar te maken. Inschrijven kan nog tot 31 december. Info: www.gelderssportakkoord.nl/stimuleringsprijs2023.
